– Tại sao lại tính giá điện bậc thang mà không thống nhất chung một mức giá? Tức là dùng đến đâu, trả tiền đến đó.
– Tại sao càng dùng nhiều điện thì giá tính lại càng đắt? Theo lẽ thường, khi càng mua nhiều thì giá phải càng giảm.
– Tại sao EVN mua điện ở một mức giá rồi bán giá điện bậc thang cho dân
– Tại sao thu nhập thấp nhưng giá điện Việt Nam lại cao?
Hiện nay, biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt tại Việt Nam được chia thành 6 bậc thang. Và để phản ứng lại cách tính giá điện bậc thang này, dư luận có một vài khúc mắc như bên trên.
Hiện nay, Việt Nam là quốc gia có sản lượng điện cao thứ 2 Đông Nam Á chỉ sau Indonesia. Năm 2018, tổng sản lượng điện sản xuất của toàn ngành điện vào khoảng 220 tỷ kWh. Nhưng sang đến năm 2019, tổng sản lượng điện sản xuất tại Việt Nam sẽ rơi vào khoảng 242 tỷ kWh.
Theo Financial Times và Vietnam News, Việt Nam có nguy cơ thiếu tới 6,6 tỷ kilowatt giờ vào năm 2021, thiếu 11,8 tỷ kWh năm 2022, và có thể thiếu tới 15 tỷ kWh năm 2023. Cũng theo 2 đơn vị này, mỗi năm, ngành điện Việt Nam phải tăng trưởng khoảng 9% và vượt trên con số tăng trưởng của phát triển kinh tế.
Theo ước tính của World Bank, tổng sản lượng điện sản xuất tại Việt Nam bắt buộc phải gia tăng từ 10% đến 12% để đảm bảo đủ lượng điện đáp ứng như cầu phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo an ninh – quốc phòng của Việt Nam.
Chính vì sự tăng trưởng “nóng” như vậy, ngành điện cần phải tái đầu tư liên tục, tập trung vào việc phát triển các nhà máy điện than và điện khí. Theo tương lai gần, cơ cấu sản lượng từ thủy điện sẽ giảm xuống dưới 30%. Năm 2030, cơ cấu sản lượng thủy điện sẽ chỉ còn chiếm khoảng 15% tổng công suất toàn ngành. Giải thích cho sự đi xuống của thủy điện bao gồm một số nguyên nhân như:
– Biến đổi khí hậu và lưu lượng nước sông hồ chứa giảm
– Công suất thủy điện của Việt Nam đã được khai thác gần hết.
– Mặt khác, đẩy mạnh điện than, điện khí sẽ đảm bảo trước mắt “tăng trưởng nóng” sản lượng điện.
EVN mua điện ở một mức giá rồi bán lại theo giá điện bậc thang?
Hiện nay, EVN không còn độc quyền ở sản xuất điện nữa. Ngành điện Việt Nam đang kêu gọi các nhà đầu tư đến từ khối tư nhân, khối FDI nước ngoài để đầu tư sản xuất điện.
Theo SGGP, năm 2019, giá trần thu mua từ thủy điện vào khoảng 1.110 VND/kWH. Trong mức giá trần này chưa bao gồm các thuế liên quan. Cần phải biết rằng, đây chỉ là mức giá trần mà EVN dựa vào để thương thuyết và đàm phán với các nhà sản xuất thủy điện khác nhau.
Giá điện thực tế khi EVN thu mua từ các nhà sản xuất thủy điện được quyết định bởi các yếu tố ví dụ như:
– Giá thu mua trong mùa khô và giá thu mua trong mùa mưa.
– Giá thu mua phụ thuộc vào công suất lắp đặt nhà máy.
– Giá bán khác nhau giữa giờ cao điểm và giờ thấp điểm.
– Giá bán khác nhau tại các vùng mà các nhà máy thủy điện hoạt động.
Tạm gác lại về giá thu mua thủy điện, chúng ta tiến đến với giá thu mua điện gió. Về cơ bản, bảng giá thu mua hiện tại như sau:
– Với các dự án điện gió trên đất liền, EVN thu mua với giá 2.014 đồng/1kWh.
– Với các dự án điện gió trên biển, EVN thu mua với giá 2.322 đồng/1kWh..
Tiếp tục về giá thu mua điện mặt trời.
– Với dự án điện mặt trời nổi là 1.783 đồng/kWh
– Với dự án mặt điện mặt trời đất là 1.644 đồng/kWh
– Điện áp mái mặt trời là 1.943 đồng/kWh
Trong đó, khung giá phát điện mà Bộ Công Thương ban hành, khung giá phát điện đối với nhà máy nhiệt điện than dao động từ 1.677,02 đến 1.896,05 đồng/kWh. Mức giá này là khung giá cơ bản để các đơn vị tổ chức đàm phán giá riêng lẻ dành cho mỗi đơn vị sản xuất điện.
Chưa kể rằng, hàng năm Việt Nam phải thu mua điện từ Lào, Trung Quốc với các mức giá khác nhau. Trong khi trong nước thiếu điện, vẫn phải bán điện sang Campuchia với mức giá hấp dẫn vì lý do an ninh – quốc phòng.
Từ những số liệu trên, cho thấy rằng quan điểm: EVN thu mua điện ở một mức giá là sai toàn hoàn.
Ngoài ra, có thể thấy rằng, thủy điện sẽ có mức chi phí sản xuất và thu mua rẻ nhất, sau đó đến điện than và điện khí. Còn điện mặt trời, điện gió thì chúng ta đang phải bù lỗ vào để kêu gọi đầu tư.
Trong cơ chế phát điện, EVN sẽ ưu tiên các nguồn điện có chi phí thấp và ổn định để tối ưu kinh tế. Nhưng sẽ có thời điểm, EVN phải vận hành cả những nguồn phát dự phòng sử dụng dầu – có giá thu mua lên đến trên 5000 VND/1kWH để bù đắt vào việc cung cấp đủ nhu cầu cho toàn quốc.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng dù áp dụng biểu giá điện bậc thang hay điện một giá thì đều cần phải công khai, minh bạch, hợp lý trong cách tính giá điện ( còn tiếp phần 2)
Nguồn từ Vietnam Projects Constrution
